تاریخچه بیمه تامین اجتماعی
بیمه در ایران از سال‌های 1289 شروع به فعالیت کرد. اولین شرکت‌های بیمه در ایران شرکت‌های خارجی بودند و از سال 1310 فعالیت این شرکت‌ها رو به افزایش رفت تا سال 1313 که نخستین شرکت بیمه ایرانی یعنی شرکت بیمه ایران تأسیس شد. به دنبال تأسیس شرکت بیمه ایرانی و به منظور حمایت از آن قوانین سخت‌گیرانه‌تری برای شرکت‌های بیمه خارجی به تصویب رسید به طوری که بیشتر این شرکت‌ها نمایندگی‌ها خود در ایران را تعطیل کردند.
بعد از آن شرکت‌های بیمه داخلی بیشتری شکل گرفتند و مشغول به کار شدند. قوانین بیمه نیز روند تکاملی خود را طی کرد و به منظور نظارت دقیق بر شرکت‌های بیمه، بازار بیمه و قانون‌گذاری در این زمینه‌ها سازمان بیمه مرکزی به وجود آمد. سازمان بیمه مرکزی علاوه بر نقش نظارتی و قانون‌گذاری، نقش اتکایی شرکت‌های بیمه را نیز به عهده داشت. تاریخچه بیمه تامین اجتماعی در موازات تاریخچه بیمه در ایران است. همچنین به خاطر اشتراکاتی که ممکن است در بیمه عمر و بیمه تامین اجتماعی به طور یکسان دیده شود به تاریخچه بیمه عمر نیز به طور مختصر و خلاصه‌شده اشاره می‌کنیم.
اولین شرکت‌های بیمه در ایران از سال 1289 شروع به فعالیت کردند و اولین شرکت بیمه در سال 1313 تاسیس شد.
تاریخچه بیمه تامین اجتماعی در جهان
اولین اتفاقاتی که در جهان رخداد و منجر به تامین اجتماعی شد از قرن هفدهم که نمونه آن فرمان هنری چهارم مبنی بر درمان کارگران مصدوم شده معادن بود که بر اساس آن معادن انگلستان باید بخشی از درآمد خود را صرف مخارج درمان این کارگران می‌کردند با این حال تا قرن 19 که شروع جنبش‌های کارگری در اروپا بود قوانین خاصی در زمینه تامین اجتماعی مطرح نشد. در تاریخچه بیمه تامین اجتماعی ، آلمان نخستین کشوری بود که قوانین کار خود را بنا کرد در زمان صدارت بیسمارک بر آلمان، قوانین تامین اجتماعی با تمرکز بر بیمه‌های بیماری، ازکارافتادگی، پیری و حوادث ناشی از کار در این کشور به تصویب رسید و به دنبال آن به دیگر کشورهای اروپایی گسترش یافت.
در سال 1898 این قوانین طیف وسیعی‌تری را تحت پوشش خود قرار دادند و با تصویب قوانین مربوط به حوادث ناشی از کشاورزی مکانیزه، بیمه کارکنان در منازل در مقابل حوادث ناشی از کار و بیمه کارکنان بازرگانی اشاره کرد. در پی جنگ جهانی اول بیمه بیماری‌ها گسترش قابل توجهی یافت و پس از جنگ اول دوران تازه‌ای برای تامین اجتماعی شکل گرفت. اصطلاح تامین اجتماعی در این زمان و در قوانین ایالات متحده به کار گرفته شد. با گنجانده شدن تامین اجتماعی و حق استفاده از آن برای همه افراد یک جامعه در اعلامیه حقوق بشر تاریخچه تامین اجتماعی وارد مرحله‌ی جدیدی شد و فعالیت‌هایی جهانی را تحت پوشش گرفت.
جنبش‌های کارگری که در قرن 19 رخ داد باعث توجه بیشتر به حقوق کارگران و حمایت از آن‌ها شد که این تلاش‌ها بعدها همه افراد یک محیط کاری را تحت پوشش قرارداد و منجر به ایجاد بیمه تامین اجتماعی گردید.
تاریخچه بیمه تامین اجتماعی در ایران
تاریخچه بیمه تأمین اجتماعی به اوایل سال‌های 1300 بر می‌گردد. از اولین قوانین مشابه بیمه تامین اجتماعی سه اصلی استخدامی بودند که شامل حقوق و تامین خاص، حمایت کارفرمایان و مقرری خاص می‌شدند. این سه اصل به ترتیب بر سه موضع تأکید می‌کنند: حفظ حقوق برای افرادی که دوره خدمت خود را به پایان رسانده و دیگر توان فعالیت ندارند؛ حمایت کارفرمایان از خانواده مستخدمینی که در زمان کار، فوت می‌شوند و در نهایت پرداخت مقرری خاص به افرادی که در اثر حوادث دچار ازکارافتادگی شده‌اند. اما احداث راه‌آهن سراسری را می‌توان به نوعی تاریخچه بیمه تامین اجتماعی در ایران دانست که در نهایت منجر به تأسیس سازمان تامین اجتماعی شد.
در سال 1309 با به تصویب رسیدن صندوق احتیاط کارگران راه‌آهن اولین قوانین مربوط به تامین حقوق این افراد به تصویب رسید که بر اساس آن به کارگرانی که در ساخت راه‌آهن همکاری می‌کردند اگر در زمان کار دچار ازکارافتادگی و یا خسارت می‌شدند و یا فوت می‌کردند، می‌توانستند از تسهیلات خاصی استفاده کنند. بعد از کارگران راه‌آهن با تصویب قانونی تحت عنوان نظام‌نامه کارخانه‌ها و مؤسسات صنعتی، همه کارگرانی که در این محیط‌ها مشغول به کار بودند تحت حمایت‌های خاص قرار می‌گرفتند. از این مرحله به بعد برای بررسی تاریخچه بیمه تامین اجتماعی می‌توانیم گام به گام با تصویب قوانین کاری و بیمه‌ای به شکل زیر پیش برویم:
.
- تصویب قانون کار در سال 1325: که مطابق آن هر کارفرما باید قوانین بیمه کارگران را رعایت می‌کردند و صندوق بهداشت و صندوق تعاون را در محیط‌های کاری خود تشکیل می‌دادند. صندوق بهداشت برای حمایت و کمک به کارگران در برابر بیماری‌هایی بود که ناشی از کار نباشد و صندوق تعاون نیز برای اینکه به کارگران در زمان ازدواج، عائله‌مندی، حاملگی، بازنشستگی، بیکاری و ازکارافتادگی و … حمایت کند.
- تأسیس وزارت کار در سال 1328
- تأسیس صندوق تعاون و بیمه کارگران در سال 1328: که وظیفه حمایت این اقشار برای درمان و همچنین پرداخت غرامت به آن‌ها را داشت.
- تصویب لایحه قانونی بیمه‌های تامین اجتماعی کارگران: در سال 1331 در دولت دکتر مصدق این لایحه به تصویب رسید که بر اساس آن سازمان بیمه‌های اجتماعی کارگران تأسیس شد. این سازمان وظیفه اجرای مفاد مندرج در لایحه ذکرشده و ارایه خدمات به کارمندان و کارگران بیمه‌شده را به عهده داشت.
- سازمان بیمه‌های اجتماعی: سال 1342 به منظور گسترش حیطه فعالیت سازمان بیمه‌های اجتماعی کارگران، نام این سازمان به سازمان بیمه‌های اجتماعی تغییر نام یافت.
- تصویب بیمه‌های اجتماعی روستاییان در سال 1347
.
- تشکیل سازمان تامین خدمات درمانی: برای حمایت از مستخدمین دولت این سازمان در سال 1351 به دنبال تصویب قانون تامین خدمات درمانی تأسیس شد.
- تشکیل وزارت رفاه اجتماعی در سال 1353: وظیفه این وزارت تامین بیمه درمان و رفاه اقشار مختلف جامعه بود.
- تأسیس سازمان تامین اجتماعی در سال 1354: در تاریخچه تامین اجتماعی این سال اهمیت خاصی دارد چرا که قانون تامین اجتماعی به تصویب رسید و سازمان تامین اجتماعی تشکیل شد همچنین بیمه‌های اجتماعی روستاییان نیز در این سال در سازمان تامین اجتماعی ادغام شد.
- تشکیل وزارت بهداری و بهزیستی در سال 1355: در این سال نام سازمان تامین اجتماعی به صندوق تامین اجتماعی تغییر یافت و وزارت رفاه منحل شد و به دنبال آن وزارت بهداری و بهزیستی تشکیل گردید. همه امکانات سازمان تامین اجتماعی و تعهدات آن نیز به این وزارت‌خانه محول شد.
- احیاء دوباره سازمان تامین اجتماعی: پس از انقلاب اسلامی در سال 1358 طی تصویب لایحه‌ای در شورای انقلاب سازمان تامین اجتماعی مجدداً احیا شد و فعالیت‌های خود را از سر گرفت.
احداث راه‌آهن سراسری و تشکیل صندوق احتیاط کارگران راه‌آهن سراسری ایران آغاز حرکتی بود که منجر به تاسیس سازمان تامین اجتماعی گردید.
مرور تاریخچه تامین اجتماعی در ایران
اگر نگاهی گذرا به تاریخچه تامین اجتماعی داشته باشیم می‌بینیم از احداث راه‌آهن سراسری تا انقلاب اسلامی بیمه تامین اجتماعی دچار تغییر و تحولات بسیاری بوده تا به شکل امروزی ارایه شود. بیمه تامین اجتماعی امروزه طبق آمار اعلام‌شده از سوی سازمان تامین اجتماعی نزدیک به 40% از جمعیت کشور را تحت پوشش خود قرار داده است که بزرگ‌ترین جمعیت تحت پوشش بیمه در میان بیمه‌های مختلف است. افراد بیمه‌شده می‌توانند از امکانات درمانی به صورت مستقیم و غیر مستقیم استفاده کنند. همچنین امور مربوط با بازنشستگی و مستمری بگیر افراد بیمه‌شده تامین اجتماعی توسط این سازمان انجام می‌گیرد.
تاریخچه بیمه تامین اجتماعی
